Parapsychologie

De parapsychologie is een grens-wetenschappelijke discipline waarin men onderzoek doet naar de verschijnselen die met de menselijke geest samenhangen en door de parapsychologie als bovennatuurlijk worden beschouwd.

De parapsycholoog doet onderzoek naar het bestaan van paranormale zaken, probeert de verschijnselen binnen een wetenschappelijk kader te brengen en een theorie te vormen.
Dat kan er, in theorie, toe leiden dat de verschijnselen op termijn niet meer als bovennatuurlijk worden aangemerkt maar als een normaal voorkomend iets. Hiervoor is wel het nodige bewijs vereist die niet in strijd is met de huidige stand van de wetenschappelijke kennis.

De moderne parapsychologie heeft zich dan ook vooral ontwikkeld in het laboratorium. De grondlegger van de Nederlandse Psychologie, de alom gerespecteerde Prof. Heymans, was aan het begin van de 20e eeuw een van de eersten die paranormale verschijnselen in zijn laboratorium onderzocht onder streng gecontroleerde condities.
Hij verkreeg statistisch gezien zeer overtuigende resultaten maar zijn belangrijkste proefpersoon, een wiskundestudent van Dam, 'verloor' zijn vermogens zodat onafhankelijke replicatie van zijn resultaten niet mogelijk was.

Replicatie en/of herhaling is het grote probleem in de wetenschappelijke parapsychologie zodat consensusvorming rond de resultaten van de parapsychologie nog steeds uitblijft.
Wel is er consensus over de onderwerpen die de parapsychologie bestudeerd. Het gaat dan over telepathie en telekinese (ook wel psychokinese of 'mind over matter' genoemd). Daarnaast worden ook helderziendheid en precognitie (bijvoorbeeld voorspellende dromen) bestudeerd.
Over andere claims van veel religies, het bestaan van (god)en, geesten, engelen e.d. reïncarnatie, hemel en hel en een leven na de dood, is al helemaal slecht voorstelbaar hoe daarnaar degelijk wetenschappelijk onderzoek is te doen en de serieuze parapsycholoog onthoudt zich dan ook van uitspraken over deze terreinen.


Er zijn talloze stichtingen, verenigingen en andere organisaties die zich met paranormale verschijnselen bezighouden. Maar meestal wordt men daar niet veel wijzer wat betreft het hoe, wat en waarom van deze verschijnselen als men echt wetenschappelijk verantwoorde antwoorden wil hebben op deze vragen.
Wereldwijd zijn er maar enkele mogelijkheden om op serieus academisch niveau bezig te zijn met parapsychologie. Er bestaan tot nu toe maar twee bijzondere leerstoelen op dit gebied, waarvan een in Nederland:

* Aan de Universiteit Utrecht draagt de door de Studievereniging voor Psychical Research (SPR) ingestelde bijzondere leerstoel Parapsychologie zorg voor een wetenschappelijk verantwoorde benadering van het vakgebied van de parapsychologie.

* Aan de Universiteit van Edinburgh verzorgt de Koestler Chair postgraduate onderwijs en is het mogelijk om te promoveren op een parapsychologisch onderwerp. Deze bijzondere leerstoel, ingesteld in 1983, wordt gefinancierd door een legaat van de schrijver Arthur Koestler.

Pioniers van de parapsychologie in Nederland waren dr. W.H.C. Tenhaeff en prof. H. van Praag, die de leerstoel in Utrecht bekleedden. Tegenwoordig (2007) bezet dr. Dick Bierman deze leerstoel.

Er heerst inmiddels brede consensus in de wetenschap dat paranormale fenomenen of gaven niet bestaan. De voornaamste redenen daarvoor zijn:

* het uitblijven van overtuigende resultaten in de parapsychologie na bijna een eeuw onderzoek;
* de vooruitgang in de neurologie, de psychofysica en de psychologie. Naarmate de kennis over de menselijke cognitieve vermogens vordert, vindt de wetenschap steeds betere verklaringen voor fenomenen die mensen geneigd zijn te interpreteren als paranormaal.

De algemene kritiek op de parapsychologie luidt dan ook dat deze haar onderzoek steunt op verkeerde vooronderstellingen, namelijk dat paranormale (of buitenzintuiglijke) vermogens bestaan; "foutieve vooronderstellingen leiden tot foutieve vragen, onderzoeksmethoden en antwoorden."

Het merendeel van de wetenschappers is dan ook van mening dat de parapsychologie niet behoort tot de wetenschap. Parapsychologen zetten hun onderzoek echter gewoon door en verwachten binnen afzienbare tijd een doorbraak.

Een goede site met verdere info is: http://www.parapsy.nl/. Hun geven tevens ook lezingen en cursussen voor geïnteresseerden die geen opleiding binnen de (para-)psychologie hebben.