Kabbaláh - de ziel en de vier werelden

Wil je de ziel een beetje snappen dan moet je eerst kijken naar de vier werelden. Je bewustzijn bevindt zich soms in de één en een moment later weer in de andere. Je bestaat in alle vier de werelden, al ben je daarvan niet bewust, het is alleen je bewustzijn die heen en weer "beweegt" waardoor we soms alleen gericht zijn op fysieke actie en soms diepe spirituele gevoelens hebben. Het is dat vreemde "weten" dat er meer is, een gevoel dat we vaak aanduiden met spiritualiteit (en atheïsten als zwakzinnigheid )

Deze vier werelden zijn:
Atzilut: spiritueel, emanatie, wereld van de geest, het G-ddelijke, de tien emanaties(Sefirot) komen hier uit voort. In deze wereld is er niets buiten G-d en is geen afzonderlijk bestaan mogelijk. Alles is letterlijk één.
Beriyah: intellectueel, schepping, waar ideeën zich bevinden, in deze wereld is er voor het eerst een jij en ik-gevoel mogelijk/individualiteit maar nog geen scheiding van G-d.
Yezirah: emotioneel, waar alles gevormd word en de ideeën/concepten uit Beriyah duidelijk worden
Assiyah: lichamelijk, handeling, de concrete en fysieke wereld, hier is er zo'n scheiding tussen G-d en wezens dat we ons werkelijk "alleen" kunnen voelen en niet bewust zijn van de hogere werelden.

Alles wat bestaat begint in Atzilut en beweegt zo door deze werelden heen naar Assiyah wat de meesten als enige werkelijkheid ervaren. Dit proces staat ook wel bekend als Tzimtzum (samentrekking).

Je moet G-d even voorstellen als een zon; door de stralen van de zon is leven mogelijk maar directe blootstelling aan de straling is dodelijk. Door telkens een soort filter op te trekken kun je jezelf beschermen tegen de dodelijke straling maar dat betekend wel dat het steeds een stukje donkerder wordt. G-d trekt "Zichzelf dus samen" om zo de schepping mogelijk te maken.

De gevolgen hiervan, wat wij foutief zien als G-d, is maar een heel klein onderdeel van de Eyn Sof(letterlijk "geen einde") wat werkelijk G-d is; iets wat wij onmogelijk kunnen bevatten. Alle woorden en mooie metaforen die we gebruiken om Hem(wat ook al een vreemd woord is want Het is geen Hij of Zij en eigenlijk ook al geen Het) te omschrijven falen al bij voorbaat.
Dat is een heel belangrijk punt wat iedere Jood leert; het is een zeer abstract monotheïstisch geloof en Christelijke ideeën van een entiteit, ook al is het non-fysiek, kloppen al niet want we spreken toch al weer over een entiteit. Het idee van een drie-eenheid en een "zoon" is daarom ook voor Joden niet te accepteren.
Wazig? Jazeker! Je kunt je gewoon geen voorstelling maken van G-d, punt uit. Bezorgt je alleen maar koppijn en foute ideeën die nooit kunnen kloppen.
Soms wordt de Eyn Sof als wereld op zich gezien en meegeteld waardoor we toch op vijf werelden uit komen maar omdat velen het als nogal beledigend zien om G-d tot een "wereld" te verlagen spreken we vaak van vier en niet vijf werelden.

Terug naar de werelden. Zonder al deze werelden zou ons fysieke bestaan niet mogelijk zijn en, voor sommigen niet te bevatten, is juist de fysieke wereld het belangrijkst!
Juist om de fysieke wereld te kunnen scheppen zijn alle anderen geschapen. Het was dus een bewust proces en niet een natuurlijk evolutie waarbij de ene wereld uit de andere voortvloeide. Dit staat in sterk contrast met sommige religies en tradities waar spirituele werelden belangrijker zijn dan de fysieke en de fysieke wereld soms zelfs niet meer is dan een illusie waarin we voortstrompelen.
Het is in de fysieke wereld dat mensen de opdrachten uit moeten voeren die ons gegeven zijn, vandaar dat in het Jodendom de nadruk ligt op leven hier en nu en fysiek handelen. Goede gedachten hebben is fijn en moet ook zeker niet onderschat worden maar het is de bedoeling dat je van je tuchus komt en ook werkelijk goed doet.
Er is zelfs een leuk verhaal over engelen die aan G-d vroegen waarom de Torah niet voor hun bestemd was wat aanduidt waarom de fysieke wereld inderdaad het uiteindelijke plan was.
G-d vond dit maar een vreemde vraag van de engelen en vroeg ze "Eten jullie? Kunnen jullie teffilin leggen? Tzitzit dragen?"

Maar waarom moet dit dan per se en is de fysieke wereld überhaupt gemaakt? Tja dat weten we niet maar gaan ervan uit dat een almachtig Iets wel beter weet en er een plan is. Dat maakt het een geloof; het geloof dat er een plan is ook al begrijpen we er misschien geen snars van.

Belangrijk is ook te weten dat de Schepping niet een moment is dat ooit plaatsvond en daarna lekker zijn gang is gegaan. Schepping is een constant proces wat iedere seconde om ons heen gebeurt. Het idee van G-d die de mensheid heeft achtergelaten en weer door goed gedrag de aandacht moet worden getrokken is dan ook absurd in het Jodendom. Als het aan G-d ligt kan zo de stekker eruit getrokken worden maar gezien dat niet gebeurd ondanks de rotzooi die we er van hebben gemaakt met al onze oorlogen etc. is er toch echt iets meer aan de hand. Het einde der tijden in het Jodendom is dan ook geen apocalyptisch beeld van vernietiging of iets dat alleen voor een select clubje is weg gelegd.
Schepping is een constant en bewust proces en niets zoals de tekening die wij maken en ergens in een bureaula weg laten stoffen.

Drie werelden hebben hun eigen inwoners; wij mensen wonen in Assiyah, engelen in Yezirah en serafijnen in Beriyah. Denk niet aan de Christelijke versies! Engelen zijn non-fysieke wezens die continue worden geschapen door denken en handelen en hebben geen vrije wil. Er zijn zelfs engelen die grassprietjes helpen groeien. Je moet je dus geen mens met vleugels voorstellen; die afbeeldingen en verhalen zijn er enkel om de mensen helpen een basisconcept te bevatten en zijn metaforisch bedoeld.
Het meest simpelste voorbeeld van een engel is een straal energie die een opdracht uitvoert en daarna weer ophoudt te bestaan en terugkeert naar de bron.

Nu zou je denken vier werelden dus vier delen van een ziel? Nope, er zijn drie basis-delen van de ziel waar we mee beginnen:
Nefesh: dit is het laagste niveau van bewustzijn en is alleen op de hoogte van de wereld Assiyah. Dit "gedeelte" zorgt ervoor dat je stoffelijke lichaam zijn ding doet, je eet, drinkt, slaapt etc. en het sterft na de dood samen met het stoffelijke lichaam. Het wordt ook wel de dierlijke ziel genoemd.
Chabad en enkele andere stromingen in het Chassidisme delen de Nefesh nog verder op in twee delen; de Nefesh HaBehamit die het ego voorstelt en de Nefesh Elokit die zich richt op de G-ddelijke Wil. Dit laatste richt zich ook op fysieke actie zoals slapen en eten maar wetende dat het dat allemaal doet om de ziel te verfijnen.
Ruach: dit is het deel dat in verbinding staat met Yezirah en heeft alles te maken met emoties. Ook kan er een klein gedeelte intellect bij komen maken maar dat word vooral gebruikt voor het gevoelsleven en niet voor diepe filosofische gedachtes. Iets goeds doen voor een ander en jezelf daar blij om voelen is een goed voorbeeld.
Neshema: staat in verbinding met Beriya en is er voor het echte nadenken. Dus niet "ik ga een boterham eten" wat meer bij Nefesh hoort maar echte contemplatie. Als je je in deze staat van bewustzijn bevindt en je volledig met dit aspect van je ziel verweven bent lijken al je lichamelijke zintuigen uit te staan en heb je alleen een extatisch gevoel. Dit gevoel van extase is dieper en intenser dan die van Ruach(emoties). Deze staat heet re'uta d'liba.
Het is dit deel van de ziel dat de dood overleeft.

De Raaya Meheimna is een leer die, verspreidt door de Zohar heen(een belangrijke Kabbalistische tekst), nog spreekt van twee andere basisdelen die de ziel opmaken. Dit zijn:
Chaya: is het deel dat communiceert met Atzilut. Waar Neshema vooral intellect gebruikt om G-d te doorgronden laat Chaya alle attributen die je toe zou kennen aan G-d achter en focust op wat "hij" juist niet is. Het is de kennis van de absolute werkelijkheid.
Yechida: is onderdeel en een reflectie van de Eyn Sof, Or Eyn Sof(G-ddelijk licht, het oorspronkelijke licht).

Dan zijn er nog drie tijdelijke delen of beter gezegd staten van de ziel die in bepaalde omstandigheden toegevoegd kunnen worden. Deze maken echter geen onderdeel uit van wat je zou zien als "jezelf" en hebben dan verder ook geen impact op dat deel wat de dood overleeft. Deze twee staten zijn:
Ruach HaKodesh: deze staat van de ziel maakt het ontvangen van profetieën mogelijk. Na de periode die wordt aangegeven als de klassiek profetische periode is deze staat niet meer mogelijk.
Neshamah Yeseira: de extra toegevoegde ziel die een Jood kan ervaren op de Sabbath. Dit zorgt ervoor dat de dag een extra spiritueel laagje krijgt, kan alleen verkregen worden als de Sabbath inderdaad gevierd wordt en alle regels opgevolgd. Afhankelijk van het in acht nemen van de wetten kan de Neshamah Yeseira kwijt geraakt worden en weer terugkeren in korte tijd.
Neshamah Kedosha: Een staat die Joden ontvangen als zo volwassen worden; 13 voor jongens en 12 voor meisjes. Deze staat blijft in stand door Torah-studie en het vervullen van de wetten van de Torah. Het kan kwijt geraakt worden als een Jood zich keert van het pad van de Torah maar kan altijd weer opgepikt worden zodra hij of zij weer terugkeert.